Povijest Mahnova pokreta

Prijevod: Igor Buljan

S jedne strane, mahnovština je pojava golemog opsega, veličine i značenja, koja se zbivala iznimnom snagom, odigrala kolosalnu i krajnje složenu ulogu u sudbini revolucije, izdržala titansku borbu protiv svih oblika reakcije i više puta spasila revoluciju od sloma – pojava neobično bogata neobičnim, živopisnim epizodama koja je natjerala ljude da govore o njoj i da se za nju ne zanimaju samo u Rusiji, već i u inozemstvu. Pritom je mahnovština u najrazličitijim taborima – i reakcionarnim i revolucionarnim – budila svakakve osjećaje: počevši od žarke mržnje i neprijateljstva, preko nedoumice, zatim nepovjerljivog i sumnjičavog stava, pa sve do osjećaja najdublje simpatije i divljenja. Što se tiče Komunističke partije i ''sovjetske'' vlade, koje su monopolizirale revoluciju, s njima je mahnovština – kao i s reakcijom – bila prisiljena, nakon dugih peripetija, stupiti u ogorčenu borbu, pri čemu je i partiji i vlasti zadala niz opipljivih fizičkih i moralnih udaraca. Naposljetku, osobnost samog Mahna – složena, iznimna i snažna, kao i cijeli pokret – također je
privukla opću pozornost, izazivajući kod jednih običnu znatiželju i nedoumicu, kod drugih tupoglavo negodovanje ili besmislen strah, kod trećih nepomirljivu mržnju, a kod četvrtih beskrajnu ljubav...